“Geven is niet gehecht zijn, d.w.z.
niet gehecht zijn aan iets is geven”
( Vrij vertaald uit 'Zen Mind, Beginners's Mind' van Shunryu Suzuki )
Alles wat
bestaat in de natuur, alles wat bestaat in de menselijke wereld, ieder
cultureel werk dat we creëren, is iets dat is gegeven aan ons, relatief gezien.
Maar omdat alles oorspronkelijk één is, zijn wij eigenlijk alles aan het
weggeven. Moment na moment zijn wij iets aan het creëren en dat is de vreugde
van ons leven. Echter het ‘IK’ dat schept en altijd iets aan het weggeven is,
is niet het ‘kleine ik’; het is het ‘grote ik.’ Zelfs als je je de eenheid van
dit ‘grote ik’ met alles niet realiseert; als je iets geeft voel je je goed,
omdat je je op dat moment één voelt met wat je geeft. Dat is de reden waarom
het beter voelt om te geven dan om te nemen.
Meester Dogen
zei, ‘geven is niet-hechten’. Dat betekent dat niet hechten aan iets geven is. Het
doet er niet toe wat er gegeven wordt. Een cent, een stukje brood. Het is
allemaal ‘dana prajna paramita’ *). Eén regel, of zelfs één woord van de leer
is ‘dana prajna paramita.’ Indien gegeven met de geest van niet-hechten, is de
materiële gift van gelijke waarde als het geven van een les. Met de juiste
geest, is alles wat we doen, alles wat we creëren ‘dana prajna paramita’. Daarom zei Dogen: ‘iets maken, participeren
in menselijke activiteit is ook ‘dana prajna paramita’.
Volgens het
Christendom is alles wat bestaat in de natuur gecreëerd voor ons, of gegeven
aan ons door God. Dat is het perfecte idee over geven. Echter als je denkt dat
God de mens geschapen heeft en dat je nu op de één of andere manier gescheiden
van God bent, dan ligt het voor de hand dat je ook denkt dat je in staat bent
om iets te creëren dat op zichzelf staat; iets dat niet door God gegeven is.
Bijvoorbeeld wij creëren vliegtuigen en snelwegen. En we herhalen, ‘ik creëer,
ik creëer, ik creëer’ en al snel vergeten we wie eigenlijk die ‘ik’ is die al
die verschillende dingen creëert. Al snel vergeten we God. Dat is het gevaar
van de menselijke cultuur. Eigenlijk is het zo dat creëren met het ‘grote ik’
gelijk is aan geven; we kunnen niet iets scheppen en dat dan bezitten, omdat
alles geschapen is door God. Dat moet je goed in je oren knopen. Omdat we
vergeten wie de schepper is en wat de reden voor de schepping is, raken we
gehecht aan de materiële waarde. Die is van geen waarde in vergelijking met de
waarde van iets als Gods creatie. Zelfs als iets geen materiële, of relatieve
waarde heeft voor het ‘kleine ik’, heeft het toch een absolute waarde. Niet
gehecht zijn aan iets betekent je bewust zijn van de absolute waarde. Alles wat
je doet zou gebaseerd moeten zijn op een dergelijk bewustzijn en niet op
materiële, of egoïstische overwegingen of ideeën over waarde. Dan is alles wat
je doet het ware geven: ‘dana prajna paramita’.
Als we
zitten in zazen, dan hervatten we onze fundamentele activiteit van scheppen. Er
zijn misschien drie soorten van creëren. De eerste is om ons bewust te zijn van
onszelf nadat we zazen hebben gedaan. Als we zitten, dan zijn we niets, we
realiseren ons niet eens wat we zijn; we zitten alleen maar. Maar als we
opstaan, dan zijn we er! Dat is de eerste stap in het scheppen. Als jij er
bent, dan is al het andere er; alles is in één keer gecreëerd. Als wij uit het
niets tevoorschijn komen, als alles uit het niets tevoorschijn komt, dan zien
we het allemaal als een frisse, nieuwe schepping. Dat is niet-hechten. De
tweede soort van scheppen is wanneer je handelt, of iets produceert, of iets bereidt
zoals eten of thee. De derde soort is iets scheppen in jezelf: opleiding, cultuur,
kunst, of een systeem voor onze maatschappij. Er zijn dus drie soorten van
schepping. Maar als je de eerste vergeet, de allerbelangrijkste, dan zullen de
andere twee zijn als kinderen die hun ouders verloren hebben; hun schepping
heeft geen betekenis.
Gewoonlijk
vergeet iedereen zazen. Iedereen vergeet God. Iedereen werkt hard aan het
tweede en derde type van creëren, maar God helpt niet bij de activiteiten. Hoe
is het mogelijk voor Hem om te helpen, als Hij zich niet realiseert wie Hij is?
Dat is precies waarom wij zoveel problemen hebben in de wereld. Als wij de
fundamentele bron van ons creëren vergeten dan zijn wij als kinderen die niet
weten wat ze moeten doen als ze hun ouders hebben verloren.
Als je ‘dana
prajna paramita’ begrijpt, dan begrijp je hoe we zoveel problemen creëren voor
onszelf. Natuurlijk, leven is problemen creëren. Als we niet zouden zijn
verschenen in deze wereld, dan zouden onze ouders niet zoveel problemen met ons
hebben! Alleen door te verschijnen creëren we problemen voor hen. Dat is oké.
Alles creëert enkele problemen. Maar meestal denken mensen dat alles stopt
wanneer ze doodgaan, dat de problemen verdwijnen. Maar jouw dood creëert ook
problemen! Eigenlijk zouden onze problemen in dit leven opgelost moeten worden.
Maar als we ons bewust zijn dat wat we doen en wat we creëren in werkelijkheid
een gift is van het ‘grote ik,’ dan zullen we er niet aan gehecht zijn en
zullen we geen problemen creëren voor onszelf of voor anderen.
We zouden
van dag tot dag moeten vergeten wat we gedaan hebben; dat is echt niet-gehecht
zijn. En we zouden iets nieuws moeten doen. Om iets nieuws te doen moeten we
ons verleden kennen en dat is prima. Maar we moeten niet vasthouden aan iets
dat we gedaan hebben; we moeten er alleen op reflecteren. En we moeten iets van
een idee hebben van wat we gaan doen in de toekomst. Maar de toekomst is de
toekomst en het verleden is het verleden. Nu moeten we werken aan iets nieuws.
Dat is onze houding en de manier waarop we in deze wereld zouden moeten leven.
Dat is ‘dana prajna paramita,’ iets geven, of creëren voor onszelf. Dus, om
iets door en door te doen, betekent dat we onze ware activiteit van scheppen
hervatten. Dat is de reden waarom we zitten in zazen. Als we dit punt niet
vergeten zal alles op een prachtige manier uitgevoerd worden. Maar indien we
dit punt vergeten zal de wereld gevuld zijn met verwarring.
*) dana
prajna paramita
dana = geven
prajna = wijsheid
paramita = overzijde ( = Nirvana =
onthecht zijn )
dana prajna paramita = belangeloos geven
In deze unieke film neemt de kijker deel aan het dagelijks leven in dit traditionele klooster. Bij de verschillende onderdelen van de film zijn teksten geplaatst van Dogen Zenji (1200-1253), de grondlegger van de Soto-zenschool.