Altijd hier, nooit daar

Het gaan van het geestelijk pad vindt altijd hier plaats, nooit daar. Altijd hier-en-nu, nooit daar-en-dan. Het vindt plaats in de open, grenzeloze innerlijke ruimte.

Hier is waar het gebeurt, dichterbij dan dit kun je niet komen. Intiemer met de werkelijkheid kun je niet worden. Hier is alleen voelen en ervaren, niet weten, want dit-hier heeft geen betekenis. Alle betekenis die ik ken heeft hier geen betekenis, want alle kenmerken die ik toeken aan die betekenis zijn ook weer leeg en betekenisloos. Toch is dit-hier geen vacuüm, maar allesomvattend. Het sluit niets buiten, daarom kan het ook alles aan.

Dit-hier is thuis en zitten in Zazen is ‘de geest thuisbrengen.’

Je hoeft 'alleen maar te zitten', zonder ergens een accent op te leggen. Dus ook niet op de adem of op een vraag. Alleen maar zitten, maar dan wel met alles wat je hebt: je hele hebben en houwen, of zoals sommige meesters zeiden 'met al je vlees, botten, ingewanden en poriën'. Dat houdt in: heel krachtig zitten, je achterwerk heel stevig in het kussen, knieën op de grond, zacht gestrekte rug (de natuurlijk S-bocht van je wervelkolom), buik iets naar voren met een lichte spanning erin. Je nog iets optrekkend aan je achterkruintje en vervolgens je kin wat naar achteren, zodat je nek wat langer is. Heel fysiek, verzonken in je lichaam, zitten als een berg, geworteld in de grond, oprijzend naar de hemel. 

Alleen maar zitten en verder niets doen, vooral niet proberen te begrijpen. Alleen maar zitten en in de werkelijkheid blijven hier-en-nu, voelen, ervaren en schouwen.

Als je dit doet, voel je bijna meteen hoe dat werkt. Er ontstaat een kracht en een op-recht-heid waarin je alles aan kunt, waarin je alles kunt hebben en dragen, de lastige dingen en de pijn, maar ook de vreugde en de lichtheid. Dit-hier sluit niets buiten.

Vertrouw volledig op de activiteit van het fysieke zitten en probeer verder niets te zoeken of te bereiken. Shunryu Suzuki formuleerde dat kort en krachtig zo:

"Deze houding is er niet op gericht om een bepaalde staat van je bewustzijn te bereiken. Deze houding innemen ís het doel van onze beoefening. Als je zó zit, ben je in de juiste staat van bewustzijn en is het dus niet nodig te proberen een of andere bijzondere staat van bewustzijn (verlichting) te bereiken....

In deze houding zittend, één met de werkelijkheid, thuisgekomen, ben je bevrijd, want je kunt alles aan. In deze houding zijn geen barrières, hindernissen, of afleidingen, want alles wat er is is hèt.

Laat je echter het geringste tussen jou en de werkelijkheid komen; splits je je af van de werkelijkheid, dan ontstaat lijden.

Dit-hier, deze grenzeloze en betekenisloze ruimte is bevrijd en werkt bevrijdend (hoe dat weet ik ook niet). Hier ben je open en flexibel, nooit dezelfde, want hier heb je geen zelf. Maar als je je vastklampt aan een betekenis, een overtuiging, een idee, of een doel, dan verlies je je openheid en flexibiliteit, dat leidt onherroepelijk tot problemen.

Maar dat hoeft niet, want wij mensen hebben de mogelijkheid om te veranderen, om los te laten. Dat gebeurt in die open, betekenisloze, grenzeloze ruimte. Daar kun je zelf niet zo veel aan doen. Er is vertrouwen voor nodig, vertrouwen in dit-hier, geest-lichaam en in de werking ervan. Uit dat vertrouwen volgt het handelen.